ประโยชน์ของมะนาว สรรพคุณ และอันตรายที่ควรรู้!
มะนาวเป็นผลไม้รสเปรี้ยว จัดอยู่ในวงศ์ RUTACEAE มีชื่อเรียกในทางวิทยาศาสตร์ว่า Citrus aurantifolia (Christm.) Swingle ชื่อเรียกสามัญทั่วไปคือ Common lime หรือ lime เชื่อกันว่าต้นมะนาวมีถิ่นกำเนิดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพาะในภูมิภาคอย่างอินโดนีเซียและมาเลเซีย ปัจจุบันมีการปลูกในเขตร้อนและกึ่งเขตร้อนหลายแห่งทั่วโลก นิยมนำมาใช้ประโยชน์ ใช้ทั้งในอาหาร เครื่องดื่ม ของหวาน ไปจนถึงส่วนประกอบของผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ มากมาย
ส่วนประกอบของต้นมะนาว
ส่วนประกอบของต้นมะนาวตามหลักพฤกษศาสตร์ มีรายละเอียดดังนี้
- ลำต้น
ลำต้นขนาดเล็ก มีการแผ่กิ่งก้านในแนวกว้าง และพบหนามแข็งเจริญเติบโตตามซอกและกิ่งอ่อน ยาวประมาณ 1 เซนติเมตร โดยเปลือกหุ้มต้นของมะนาวจะมีสีน้ำตาลปนขาว เนื่องจากเป็นไม้พุ่ม สูงราว 2-3 เมตร หากมีความอุดมสมบูรณ์ของแร่ธาตุอาหาร สามารถสูงได้ถึง 6 เมตรเลยทีเดียว - ใบ
ใบของต้นมะนาวจะเจริญเติบโตแบบเรียงสลับกันไปมา ส่วนของก้านใบสั้น รูปทรงเป็นวงรี ที่ปลายใบแหลม ส่วนโคนมีความมน บริเวณขอบใบจะเป็นหยัก สีเขียวเข้ม แต่ใบอ่อนจะมีสีเขียวอมแดง ใบลื่นเคลือบมันเงา และพบต่อมน้ำมันอยู่ตามผิวใบ - ดอก
การออกดอกจะเป็นลักษณะดอกเดี่ยว หรือช่อสั้นราว 5-6 ดอก มีกลีบดอกสีขาว ท้องด้านล่างเป็นสีม่วงอ่อน พบเกสรตัวผู้จะจับตัวเชื่อมกันเป็นกลุ่ม ส่วนเกสรตัวเมียจะมีลักษณะเป็นทรงกระบอก เมื่อดอกบานจะมีกลิ่นหอม - ผล
ผลทรงกลมสีเขียวเข้มอ่อน และอาจมีสีเหลืองปน เป็นส่วนที่นิยมนำไปใช้ประโยชน์มากที่สุด ผิวเปลือกเกลี้ยง มีต่อมน้ำมัน ผลแก่จัดจะเป็นสีเหลือง ภายในเป็นเนื้อลักษณะคล้ายส้ม มีรสชาติเปรี้ยว และมีกลิ่นหอมเฉพาะตัว - เมล็ด
เมล็ดจะอยู่ภายเนื้อผลที่ถูกแบ่งออกเป็นซีก ๆ อีกที ลักษณะเมล็ดกลมรี บ้างเป็นทรงรูปไข่ สีขาวนวล มีจำนวนเมล็ดราว 10-15 เมล็ด ขึ้นอยู่กับสายพันธุ์ด้วย - ราก
รากของมะนาวเป็นระบบแก้วที่มีรากแขนงเจริญเติบโตอยู่รอบด้าน และส่วนของรากฝอยที่จะอยู่เกือบเหนือพื้นดิน มีระบบการชอนไชในการหาอาหารได้ดี มีความแข็งแรงสูง สามารถเจริญเติบโตได้แม้จะเป็นดินลูกรัง
ประโยชน์และสรรพคุณของมะนาว
1.ใบของมะนาวมีสรรพคุณเป็นยาสมุนไพร สามารถนำมาต้มน้ำดื่ม ช่วยบรรเทาอาการไอ ขับเสมหะ ทำให้ชุ่มคอ และขับลมในกระเพาะอาหารได้ดี
2.ผลมะนาวในสรรพคุณด้านสมุนไพร นิยมนำมาใช้คั้นผสมน้ำดื่ม เป็นยาแก้ร้อนใน
3.การนำเอาผลมะนาวมาดองเกลือเก็บไว้รับประทาน จะมีสรรพคุณช่วยลดอาการเลือดออกตามไรฟัน เนื่องจากเป็นพืชที่อุดมไปด้วยวิตามินซีในปริมาณสูง
4.น้ำมะนาวที่คั้นได้จากผลสด จะมีรสชาติเปรี้ยว สามารถนำมาผสมกับน้ำผึ้ง เกลือเล็กน้อย และดื่มเป็นน้ำแก้กระหาย ทำให้รู้สึกสดชื่น
5.เปลือกด้านนอกของผลมะนาว ซึ่งมีน้ำมันเคลือบผิว มีกลิ่นหอม รสชาติขม นิยมนำเอาไปตากแห้งเก็บเอาไว้ต้มดื่มเป็นยารักษาอากหารปวดท้อง จุกเสียด และช่วยบรรเทาอาการปวดศีรษะได้
6.เมล็ดมีประโยชน์ทางยา มีรสชาติขม นิยมนำเอามาคั่วแล้วบดเป็นผงละเอียด ผสมกับน้ำอุ่นดื่ม ช่วยบรรเทาอาการไข้ แก้ซาง และขับเสมหะได้ดี
7.เนื่องจากในมะนาวมีวิตามินซีสูง มีสรรพคุณช่วยรักษาโรคลักปิดลักเปิดได้
8.น้ำมะนาวช่วยกำจัดฝ้าขาวที่ลิ้นได้ ด้วยการนำน้ำะนาว 2-3 หยดชุบสำลี แล้วเช็ดลิ้นที่เป็นฝ้า จะทำให้จางลงได้
9.การดื่มน้ำมะนาวผสมเกลือเจือจางในน้ำเปล่า ดื่มหลังตื่นนอนทันที จะช่วยกระตุ้นระบบขับถ่าย เป็นยาระบายอ่อน ๆ ช่วยลดอาการท้องผูก และขับพิษในตัว
10.น้ำมันที่อยู่บนผิวเปลือกมะนาว นิยมนำเอามาสกัดทำเป็นน้ำหอมระเหยสำหรับสูดดม ทำให้ผ่อนคลาย ลดความเครียด
11.ใช้น้ำมะนาวคั้นราว 2-3 ลูก ผสมกับน้ำอุ่น แช่เท้าไว้ประมาณ 15-20 นาที จะช่วยให้ฝ่าเท้านิ่ม ช่วยแก้อาการเท้าแตกได้
12.มะนาวช่วยทำให้ไข่เจียวมีความฟูน่ารับประทาน ด้วยการหยดน้ำมะนาว 3-4 หยดลงไปผสม แล้วตีจนขึ้นฟองก่อนนำลงไปทอด
13.เปลือกมะนาวที่คั้นน้ำออกไปหมดแล้ว สามารถนำเอามาทาบริเวณผิวที่มีความด้านอย่างสม่ำเสมอ จะช่วยกำจัดเซล์ผิวที่ตายแล้วให้หลุดลอก ช่วยเพิ่มความนุ่มนวล ทำให้ผิวกระจ่างใสขึ้น เช่น บริเวณคาง, ข้อศอก, ส้นเท้า, หัวเข่า เป็นต้น
อันตรายหรือข้อควรระวังในการกินหรือใช้มะนาว
ข้อเสีย หรือ สิ่งที่ควรระวังในการใช้มะนาว
1.น้ำมะนาวไม่ควรนำมาพอกหน้าโดยตรง เพราะมีความเป็นกรดสูง อาจกัดผิวจนทำให้เกิดอาการแสบร้อน และเป็นขุย
2.เนื่องจากมะนาวมีความเป็นรดสูง หากดื่มน้ำมะนาว หรือที่มีความเข้มข้นเข้าไป หรือเคี้ยวผลมะนาวใหม่ ๆ ไม่ควรแปรงฟันทันที เพราะจะทำให้สารเคลือบที่ผิวฟันถูกทำลาย เสี่ยงต่อการเกิดฟันผุได้ง่ายขึ้น
3.หากมีอาการของโรคกระเพาะเป็นทุนเดิม การดื่มน้ำมะนาวในตอนเช้า อาจทำให้โรคกำเริบ เกิดอาการปวดแสบปวดร้อนที่ท้องอย่างรุนแรงได้
มะนาวถือว่าเป็นพืชเศรษฐกิจที่มีประโยชน์อย่างมหาศาล เป็นที่นิยมใช้งานไปทั่วโลก เป็นแหล่งของสารอาหาร โดยเฉพาะวิตามินซีตามธรรมชาติ และกรดธรรมชาติที่นำมาใช้ปรุงเพิ่มรสชาติเปรี้ยวหอมให้กับอาหารหลากหลายชนิด ไปจนถึงการแปรรูปเป็นส่วนประกอบในเครื่องสำอาง และครีมดูแลผิวที่มีสรรพคุณช่วยให้ผิวใส เนียนนุ่ม และการผลัดเซลล์ผิว
