ประโยชน์ของกล้วย สรรพคุณ และอันตรายที่ควรรู้!
กล้วยคืออะไร? กล้วย คือ พืชในกลุ่มไม้ล้มลุกขนาดใหญ่ จัดอยู่ในสกุล Musa มีชื่อทางวิทยาศาสตร์คือ ” Musa acuminata Colla” ส่วนชื่ออื่นที่คุ้นหูกันดีคือ Banana อยู่ในวงศ์ MUSACEAE กาบใบใหญ่ซ้อนอัดกันเป็นลำต้นโผล่เหนือดินขึ้นมา โดยมีความสูงราว 2-5 เมตร เป็นพืชใบเดี่ยว ออกดอกเป็นช่อเรียกว่าหัวปลี พันธุ์กล้วยมีหลากหลายเพราะแปรผันกับสภาพแวดล้อมสูง และมีผลลักษณะเป็นหวี ซึ่งมีทั้งชนิดที่กินผลสดได้ ไปจนถึงชนิดที่ต้องนำมาทำให้สุกก่อน เป็นพืชที่มีประโยชน์และสรรพคุณอย่างหลากหลาย ตั้งแต่ราก, ลำต้น, ใบ ไปจนถึงผลกล้วย
ส่วนประกอบของกล้วย
ส่วนประกอบของกล้วยแบ่งออกตามลักษณะทางพฤกษศาสตร์ ดังนี้
- ลำต้น: ลำต้นจริงของกล้วยจะอยู่ใต้ดิน มีลักษณะเป็นหัวหรือเหง้า โดยส่วนของตาจะเจริญเติบโตกลายเป็นต้น และเกิดหน่อขึ้นเป็นลักษณะกอ ซึ่งส่วนที่โผล่พ้นขึ้นมาบนดินไม่ใช่ลำต้นจริง แต่เรียกว่า “ลำต้นเทียม”
- ดอก: ดอกของกล้วยมีลักษณะเป็นช่อ ภายในช่อประกอบด้วยส่วนของช่อดอกย่อย และมีกลีบที่เรียกว่ากาบปลี ออกโทนสีม่วงแดงประดับอยู่ ซึ่งดอกเพศเมียจะอยู่ที่โคน ส่วนดอกเพศผู้อยู่ที่ปลาย และเป็นที่รู้จักกันว่า “หัวปลี” ซึ่งเป็นส่วนที่ประโยชน์ นิยมนำไปทำอาหารอย่างหลากหลาย
- ผล: ส่วนของผลเกิดขึ้นจากหัวปลี ซึ่งมาจากดอกเพศเมียบริเวณโคน ในดอกเพศเมีย 1 กลุ่ม จะเจริญไปเป็นผลขนาด 1 หวี และช่อดอกจะเจริญเป็นผลขนาด 1 เครือ ซึ่งอาจมี 2-4 หวี หรือมากกว่านั้นในเครือ ขึ้นอยู่กับพันธุ์กล้วย การดูแล และสภาพแวดล้อม
- เมล็ด: เมล็ดกล้วยส่วนใหญ่มีขนาดเล็กมาก จนสามารถรับประทานเข้าไปได้ แต่บางสายพันธุ์จะมีขนาดใหญ่ แข็ง ลักษณะกลมขรุขระ ซึ่งจะมาพร้อมเปลือกที่แข็งและหนาเป็นพิเศษ
- ราก: รากของต้นกล้วยเป็นระบบรากฝอย เติบโตในลักษณะแผ่ไปด้านกว้าง มากกว่าแนวดิ่ง เจริญเติบโตได้อย่างรวดเร็ว สามารถกระจายไปได้ไกลกว่า 5 เมตร ส่วนความลึกประมาณ 70-80 เซนติเมตร รากกล้วยมีประโยชน์ในด้านยาสมุนไพร นิยมนำมาใช้รักษาโรคเกี่ยวกับผิวหนังตามตำรายาแผนโบราณ
- ใบ: ลักษณะเป็นใบเดี่ยวขนาดใหญ่ สีเขียวสด กว้างได้มากถึง 1 เมตร การเจริญเติบโตจะเรียงเวียนแบบสลับกับใบอื่น โคนใบมน ส่วนขอบใบเรียบ แกนใบหรือเส้นกลางใบเป็นร่องแข็งลึก และมีเส้นใบขนานกันจำนวนมาก มองเห็นได้ชัดเจน
ประโยชน์และสรรพคุณของกล้วย
1.ผลกล้วยสามารถนำมารับประทานเพื่อช่วยอาการเสียดท้องได้ ด้วยสารในผลที่ช่วยลดกรดมีผลดีต่อร่างกาย ด้วยการเลือกรับประทานผลสุก จะช่วยทำให้อาการเสียดทุเลาลง
2.ผลกล้วยสุกเป็นแหล่งของโซเดียมและพลังงานคาร์โบไฮเดรตที่มีประโยชน์สูง ละเป็นแหล่งวิตามินซี ช่วยในการสร้างภูมิคุ้มกัน และช่วยลดความเสี่ยงของโรคหลายชนิด
3.ใบกล้วยสามารถใช้ในการผลิตกระดาษ และใช้เป็นแผ่นห่ออาหารก่อนนำไปนึ่ง ใช้แทนจาน หรือนำไปวางปูนั่งแทนเสื่อได้
4.การรับประทานกล้วยเป็นประจำ จะช่วยเพิ่มฮีโมโกลบิน ช่วยป้องกันการเกิดโรคโลหิตจาง รักษาโรคกระดูกพรุน และเป็นตัวช่วยลดความเสี่ยงของโรคหลอดเลือดและโรคหัวใจ
5.กล้วยหอมสุกเต็มที่ สามารถนำมาบดละเอียดจนกลายเป็นครีม แล้วทาที่บริเวณเท้าที่มีปัญหารอยแตก ทิ้งไว้ 1-2 ชั่วโมง แล้วล้างออก จะทำให้ผิวบริเวณดังกล่าวนุ่มขึ้นต้น
6.ใบและต้นกล้วยสามารถนำมาใช้ทำเป็นกระทง ใช้สำหรับลอยในวันลอยกระทง เพราะไม่เป็นพิษต่อสิ่งแวดล้อม และยังย่อยสลายได้ในธรรมชาติ
7.ลำต้นกล้วยนำมาใช้เป็นอาหารสัตว์ได้ เนื่องจากมีสารอาหารที่มีประโยชน์ สัตว์จะได้รับวิตามินและแร่ธาตุ รวมถึงน้ำซึ่งเป็นส่วนประกอบ โดยการนำต้นกล้วยสดสับละเอียด ผสมฟางหรือหญ้าแห้ง เป็นอาหารของโคและกระบือ
8.รากและส่วนลำต้นใต้ดินมีสารเทนนิน จึงนิยมนำมาใช้ทำเป็นสมุนไพรตามตำราแผนโบราณ ใช้รักษาโรคผิวหนังที่โดนน้ำร้อนลวกหรือไฟไหม้
9.กาบลำต้นหรือต้นเทียมถูกนำมาประยุกต์ใช้เพื่อทำเส้นใยหรือเชือกที่มีความแข็งแรง ด้วยการแปรรูปตามแบบภูมิปัญญาชาวบ้าน
10.หยวกกล้วยและผลกล้วยดิบสามารถนำมาใช้ทำเป็นอาหารได้ เช่น แกงหยวกกล้วย, แกงกะทิกล้วย เป็นต้น
11.กล้วยสามารถนำมาใช้ปลูกประดับบริเวณบ้าน ช่วยทำให้เกิดความสวย และร่มรื่น อีกทั้งยังสามารถนำไปเอาส่วนต่าง ๆ มาทำประโยชน์ได้ โดยไม่ต้องหาซื้อ ช่วยลดค่าใช้จ่ายไปในตัว
12.ผลดิบช่วยแก้ท้องเสียได้ ด้วยการนำมาบดให้ละเอียด แล้วผสมกับน้ำดื่ม จะช่วยกำจัดเชื้อในลำไส้ และขัดขวางการเจริญเติบโตของเชื้อที่เป็นตัวการ
อันตรายหรือข้อควรระวังในการกินหรือใช้กล้วย
1.เนื่องจากผลกล้วยมีคาร์โบไฮเดรตและน้ำตาลสูง หากรับประทานเข้าไปมากเกินไป จะส่งผลให้ร่างกายได้รับน้ำตาลเกินพอดี นำไปสู่ปัญหาโรคอ้วน หรือเกิดภาวะน้ำตาลในเลือดสูงในผู้ป่วยเบาหวานได้
2.หากสัมผัสโดนยางกล้วยโดยตรง อาจทำให้เกิดอาการระคายเคืองที่ผิวหนัง เกิดอาการคัน หรือเป็นผื่นแดงได้
3.ระวังการรับประทานกล้วยที่อาจรับเอายางกล้วยเข้าร่างกาย เนื่องจากมีสารซิโตอินโดไซด์เป็นพิษ ส่งผลให้เกิดอาการเจ็บป่วยตามมา
สำหรับประโยชน์ของกล้วยนั้นมีหลากหลาย นำไปใช้งานและเป็นอาหารสำหรับคนและสัตว์ได้ อีกทั้งยังมีคุณสมบัติทางยาที่ดี แต่อย่างไรก็ตามในทุกประโยชน์ หากได้รับมากเกินไป หรือนำไปใช้แบบไม่มีความรู้ ก็นำมาซึ่งอันตรายได้เช่นกัน
